Edwin Lucero Rinza*comparte varios poemas de “Runapa Ñawin”, que es la primera obra literaria en quechua de Kañaris, Lambayeque. Aumenta, y se bifurca el caudal de la escritura creativa generada a partir de los programas de EIB. Allinmi Edwin.
¿IMATAQ KANCHIK?
Qiruchu kani?
Rumichu kani?
Wayrachu kani?
Qashaychu kani?
Ĉiqniychu kani?
Llakiychu kani?
Imapaq waknu kayshunllapa kay pachapiqa?
Imapaq ĉiqninakuyshunllapa?
Imapaq maqanakuyshunllapa?
Qichqanta rinka saqra saqra chapanna
Mana kayinichu imapaqraq waknu kayshunllapa!
Paykunapura ĉiqninakunllapa
Paykunapura waqachinakunllapa
Maykamanraq mushuqyachinka yaypurninta
Maykamanraq ukmanta yarpunkallapa
Wakinkuna rukuyanna
Wakinkuna wanunna
Rumichu kanchik mana nanachikunapaq?
Ĉiqniychu kanchik chiywan kawsanapaq?
Wayrachu kanchik waknulla purinapaq?
Imataq kanchik?
MUSQUNI
Musquni lluchka ĉawpipi shayni nir
Musquni allpa pampaman nir
Musquni atun yaku ĉawpipi shayni nir
Musquni yaku apamayan nir
Musquyniypi riqchaqta rurani
Musquyniypi runa wanchimanaqta rikani
Musquyniypi wanushakuna ikiyta shamuqta rikani
Musquyniyta ĉiqnini.
Musquyniyta aypar maqaypaqta yarpuni
Musquyniyta aypar wakman kayman aysaĉakuyta yarpuni
Musquyniyta aypar kusata maqayta yarpuni
¿Imapaqraq musquyniy waknu ruramayanka?
¿Imapaqraq musquyniy waknu manchachimayanka?
¿Imapaqraq waknu waqachimanki?
¿Imapaqraq waknu qischamanki?
¿Imapaqraq waknu waqachimanki?
¿Imapaq waknu ĉiqnimanki chimaraq?
Musquni qaqapi shayni nir
Musquni aya ĉawpipi shayni nir
Musquni qishaqkunapaq rurinpi shayni nir
¿Musquy, musquyniy imapaqraq waknu llakichimanki?
¿Imapaqraq yanqa waqachimanki?
¿Imapaqraq yanqa ĉiqnichimanki?
¿Imapaq yanqa waknu ruramanki?
Qishaninamapis waran waran musqur
¿Imapaqraq waknu llakichimanki?
Musquni yayakunapaq pullan purini nir.
NINAMASHA
Atun yaya ninamasha kusa qarwataraq lipyaranki
Atun yaya ninamasha wamraykikuna ĉakiykipi qunkurin
Atun yaya ninamasha.
Atun yaya ninamasha
Qaqakunaraq
Paĉankunaraq
Rumikunaraq
Qirukunaraq
Makiykipi, marqayniykipi
Atun yaya Ninamasha
Ama ĉiqnimayllapachu
Qam uchaykirayku llakinillapa
Qam uchaykirayku waqanillapa
Qam uchaykirayku qishchakanillapa
Qam waknu piñakusha katki
Qam waknu saqra saqra chapamatkillapa.
Pachamapis rupan
Qaqakunamapis rupan
Qirukunamapis rupar linpullana purman
Uchaykirayku uchaykirayku
Runakunapaq waqaynin tamya shamushakanmannulla quĉakan
Tamyamushakanmannulla lluchkachikusha
Atun yaya Ninamasha
¿Imapaqraq waknu ĉiqnimankillapa?
¿Imapaqraq waknu waqachimankillapa?
¿Imapaqraq kusa saqra shunkuyqun kanki?
¿Tukuymanta kusa atuntachu yarpunki?
Chayqa qamina imatapis tukuy.
ÑIMAPIS NUQANCHIPAQ KANCHU
Rachapanchikunamapis
Ĉakranchikkunamapis
Wasinchikkunamapis
Kurunchikkunamapis
Yankallana yankallana
Manam imapis nuqanchikpaq kanchu.
Yankapaqna kaypi purinchik
Yankapaqna maqanakurmapis tanchki,
Yankapaqna qurapanakurmapis tanchki,
Yankapaqna imata rurarmapis tanchki.
Allpamanta rikarimushanchki
Allpamanta ruramashanchkillapa
Allpa kanchki.
Imanash kanqa allpakashaqa?
Imanash manchachimashun allpakashaqa?
Allpa kanchki, imapaqnash riqchaqkunata rurashun?
Imapaqnash, imapaqnash riqchaqkunata rurashun allpa kani nir yaĉarqa?
Allpa kanchki!
Allpapaqna tikrakashun wanurqa
Limpullana ismushun
Ñushi mikunanna tikrakashun wanurqa.
Ñatinchkimapis,
Umanchkimapis,
Tullunchkimapis
Limpullana ismun
Limpullana allpapaq tikrakanqa,
Manam imapis nuqanchipaq kanchu kay pachapiqa,
Yankapaqna yanasayniymatapis riqsini
Yankapaqna wawqinchikkunawan paninchikkunawan purinchki
Ñimapis nuqanchikpaq kanchu.
*Edwin Lucero Rinza, hijo de Luis Enrique Lucero y Felicia Rinza; Edwin nació
en el distrito de Kañaris, región Lambayeque. Es el quinto hijo de ocho
hermanos, estudió primaria y secundaria en el mismo distrito, es estudiante de
la carrera de Educación Intercultural Bilingüe, en la Universidad San Ignacio de
Loyola, autor-editor de la poesía cuyo título es: Runapa Ñawin (primera obra
literaria quechua de Lambayeque), además es impulsor de la lengua quechua
en contextos multiculturales.